Volgend jaar zal een speciaal nummer van het tijdschrift De Moderne Tijd verschijnen met als thema Grond van Verbeelding. Bodem en streek in de Lage Landen. In de negentiende eeuw was er een toenemende belangstelling voor regionale cultuur en, zowel in literatuur als beeldende kunst, voor het verbeelden van couleur locale. Het platteland vormde een belangrijke voedingsbodem voor verschillende kunstvormen, van schilderkunst tot literatuur en architectuur. Regionale kunstvormen, met name de regionale literatuur, werden in latere jaren echter geassocieerd met de nazistische ‘Blut und Boden’-ideologie, waarin een relatie wordt gelegd tussen ras en geboortegrond. De zogenaamde Heimatkunst, waarin de verhoudingen tussen mens en omgeving vaak centraal staan, heeft hier vanzelfsprekend een slechte reputatie aan overgehouden. Er is echter ook ruimte van een positieve interpretatie van deze relatie, waarin de nadruk wordt gelegd op de verbintenis met de bodem als ervaring in plaats van als ideologie. Ook vandaag de dag is er nog aandacht voor (gebrek aan) verbintenis met de grond en wordt er gepleit voor groene steden en kringlooplandbouw: bodem blijft van politiek, cultureel en economisch belang. Wat maakte de relatie met de (eigen) bodem voor mensen en gemeenschappen van ca. 1780-1940 betekenisvol?

De verwantschap tussen mens en grond fungeerde in de regionale kunst lang niet altijd als ideologie, maar vormde wel regelmatig onderdeel van de beleving en verbeelding van de streek. Dit themanummer onderzoekt de interesse in couleur locale vanuit een materieel perspectief en legt de nadruk hierbij letterlijk op de representatie van ‘bodems’ in de Lage Landen, eventueel in comparatief perspectief. Welke rol speelt (het idee van) de bodem in de culturele verbeelding van ca. 1780-1940? Wat bepaalt de verhouding tussen mensen of gemeenschappen en de (lokale) grond? (Hoe) verschilt deze verhouding tussen stad en platteland? Wordt regionale grond gezien als maakbaar, bijvoorbeeld door droogleggen? Wat is de relatie tussen regionaal en nationaal belang bij bodem, bijvoorbeeld wanneer regionale grond wordt ingezet als nationaal product voor het bouwen van huizen, het bedekken van daken en de aanleg van wegen? En in hoeverre bepalen bodems en grondsoorten, van moeras tot veenlandschappen en van zand en duingebieden tot rietvelden en rivierklei, de verbeelding en beleving van stad en streek?

Voor dit themanummer van De Moderne Tijd is de redactie op zoek naar artikelen vanuit verschillende disciplines waarin de beleving van bodem en de relatie tussen grondsoorten en lokale en regionale identiteit centraal staan.

Enkele voorbeelden van mogelijke onderwerpen zijn:

• Verbeeldingen van bodem in beeldende kunst en illustratie
• Perspectieven op bodem in wetenschap en politiek
• Geluid van eigen bodem in (streek)muziek
• Belevingen van (vreemde) grond in reisverhalen
• Perspectieven op bodembescherming
• Maakbaarheid van bodem
• Verbanden tussen grondsoorten en regionale identiteit
• Bodem en folklore
• Regionale grond en nationaal belang
• Literaire verbeeldingen van lokale grond
• Grondsoorten en regionale architectuur
• Verbanden tussen grond en klederdracht
• Bodemsoorten en economische ontwikkeling
• Grondsoorten over nationale grenzen heen
• Bodemsoorten en cartografie

Abstracts van max. 300 woorden kunnen tot 15 januari 2021 worden ingestuurd naar Anneloek Scholten (a.scholten@let.ru.nl). Indieners krijgen hierna zo snel mogelijk bericht over de selectie. Van de geselecteerde voorstellen worden de volledige artikelen van 4000 woorden verwacht tegen 1 mei 2021. De artikelen worden aan redactionele en externe peer review onderworpen.