Op vrijdag 20 december aanstaande zal in de Doelenzaal van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam het jaarcongres van Werkgroep De Moderne Tijd plaatsvinden, met als thema Rampzalig Nederland. De omgang met rampen in Nederland en Vlaanderen, 1780-1940. In de periode 1780-1940 deden zich in Nederland en Vlaanderen tal van rampen voor die een ontwrichtende invloed hadden op de samenleving. Denk bijvoorbeeld aan de Leidse buskruitramp van 1807 en de grootschalige rivieroverstromingen van 1809, 1820, 1855 en 1861. Ook in de koloniën waren rampen als vulkaanuitbarstingen en watersnoden terugkerende fenomenen. Door de opwarming van de aarde en de toenemende dreiging van klimaatrampen heeft het historisch onderzoek naar rampen en rampverwerking een hoge vlucht genomen. Het besef is doorgedrongen dat rampen een grote en vaak blijvende invloed hebben gehad op de ontwikkeling van lokale en nationale gemeenschappen.

Tijdens het congres zal een diverse groep sprekers haar licht laten schijnen over verschillende aspecten van de omgang met rampen in de moderne tijd. Hoe werden rampen gerepresenteerd in culturele media, zoals literatuur, gedenkboeken, kranten, schilderijen, prenten en kaarten? Hoe kwamen solidariteit en liefdadigheid tot uiting? Wanneer was er bij een rampspoedige gebeurtenis sprake van een ‘nationale ramp’? Welke invloed was er op geloof in God en goddelijke voorzienigheid?

Programma

09:30-10:00 Inloop met koffie en thee
10:00-10:15 Inleiding door dagvoorzitter Lotte Jensen (RU)

10:15-11:30 Sessie I: Hulpverlening en gemeenschapsvorming
Erica Boersma (UL)
‘Solidariteit met verre vreemden: hulpverlening bij stads- en dorpsrampen in de achttiende-eeuwse Republiek’
Alicia Schrikker (UL) en Sander Tetteroo (UL en Universitas Gadjah Mada, Yogyakarta)
‘De politiek culturele beleving van natuurrampen in koloniaal Indonesië, ca. 1840-1940’
Ruben Ros (UU)
‘Van naderend onheil naar actuele crisis: een digitale begripsgeschiedenis van de nationale ramp (1750-1850)’

11:30-12:00 Intermezzo: Objecten van herinnering
Arti Ponsen
‘Relieken van de Leidse Buskruitramp (1807)’
Bram Vannieuwenhuyze (UvA)
‘Traumakaarten en/of getraumatiseerde cartografen?’

12:00-13:00 Lunchpauze

13:00-14:15 Sessie II: Beeldvorming
Marita Mathijsen (UvA)
‘Ten voordeele van…’. Liefdadigheidsuitgaven in de negentiende eeuw.
Fons Meijer (RU)
‘Vorst in het vizier. Beeldvorming rond Oranjemonarchen na rampen, 1815-1948’
Ron Brand (Maritiem Museum Rotterdam)
‘Empathie of sensatiezucht? De scheepsramp van de ‘Berlin’ in 1907 en de nasleep ervan’

14:15-14:30 Muzikaal intermezzo
Lotte Jensen (RU)
Het Watersnood-Wilhelmus

14:30-15:00 Pauze

15:00-16:00 Sessie III: Grensoverschrijdende rampen
Rick Honings (UL) en Judith Bosnak (Goethe Universiteit, Frankfurt)
‘De uitbarsting van de Krakatau (1883). De letterkundige verwerking in Nederland en Indonesië’
Antoon Kuijpers (Geological Survey of Denmark and Greenland, Kopenhagen) en Hans Beelen (Carl von Ossietzky Universität, Oldenburg)
‘Door het ijs bezet. Onfortuinlijke reizen ter walvisvaart in de achttiende en negentiende eeuw: oorzaken en literaire verwerking’
16:00-16:30 Slotlezing
Jan Wim Buisman (UL)
‘Onweer. Van straf Gods tot verheven schouwspel’

16:30-17:00 Slotdiscussie
17:00-18:00 Borrel

Aanmelden

Aanmelden kan tot 10 december 2019 bij Marjet Brolsma (M.Brolsma@uva.nl). Kosten: €25,-, inclusief lunch, ter plekke te voldoen. Voor studenten en promovendi is er een gereduceerd tarief van €15,-.