Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over ReinAard van Tom Lanoye:

Zelfs een scheldpartij wordt poëzie: ‘Vervloekt die drol op lemen voeten./ Een varken heeft een groter hart/ En een libel meer hersencellen.’ Zomaar wat regels uit ReinAard. Schelmenroman, de bewerking die Tom Lanoye (1958) maakte van Van den vos Reynaerde. Hij is daarvoor de aangewezen persoon, niet alleen omdat hij geboren en getogen is in Sint-Niklaas, hoofdstad van het Waasland. Maar vooral ook vanwege zijn dichterlijke talenten, niemand is zo virtuoos met het vers in al zijn vormen als hij. ‘Wat is er fokking fout met mij?’ opent hij zijn versie. Hij vertelt al vele beroemde auteurs te hebben bewerkt: ‘Amok en bagger maakte ik/ Van Goethe en antieke Grieken’. Maar nooit, vervolgt hij, ‘zocht ik mijn stuff in eigen streek./ Juist ik. Gescheten, uitgespogen,/ In ’t Zotte Land van Waas & Wee/ Waar ooit een vos de wellust preekte’.

Waasland, wie weet het land van Reynaert, een positie die ook door hoekjes van Zeeuws-Vlaanderen wordt geambieerd. Maar alle plaatsen die de valse vos claimen, verzachten hem tegelijk. Of om Tom Lanoye te citeren: ‘Geschikt als naam voor fluitjesbier,/ Als titel van zeemzoete liedjes en/ Beschaafde eetgelegenheden,/ Voor taarten en pralines met likeur,/ Ja zelfs bordelen zonder tieten’. Niet aan hem besteed, hij laat Rein in alle sluwe slechtheid herleven. Zijn poëzie is zeer barok en zeer bot. De gevoelige lezer wordt vooraf ongevoelig de les gelezen: ‘Vindt u iets grof of ongehoord/ Werken mijn tics u op de zenuwen? […] Wel, sodemieter dan mooi op.’

Hij begon deze dappere dichterlijke onderneming op verzoek van Frits van Oostrom: ‘Professor Frits. Dé specialist/ In vossenzaken. Kenner der/ Godganse middeleeuwen, met/ Hun letteren en tetteren’. De poging is meer dan geslaagd, bijvoorbeeld door de knipogen naar de moderne tijd: ‘een feit is maar een feit/ Voor wie erin gelooft’. Als het Vlaams niet volstaat, heeft Lanoye volop andere talen tot zijn beschikking: ‘Oh quel moment suprême, folks’. Vooral valt de straattaal in het kwadraat op: ‘Wat is een volk, tenzij some sort/ Of schuimbaks, vagabonds and bastards?’ Reynaert is na acht eeuwen directer, harder, schokkender dan ooit.

Mario Molegraaf

ReinAard. Schelmenroman, Uitgeverij Prometheus, gebonden, 328 pag., € 25,99 ISBN: