Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over Wie dit ziet heeft de nacht overleefd. Over de poëzie van Hanny Michaelis door Arjan Peters:

Woorden waren voor Hanny Michaelis (1922-2007) ‘een dubieuze lekkernij’. Wanneer er dan toch, zegt ze, ‘spraak gemaakt moet worden,/ dan liever kleinspraak’. Deze neiging tot kleinspraak ging samen met grote stilte. In 1971 verscheen voor het laatst een bundel van haar. Ze schreef daarna weinig, verscheurde nog meer. In ieder geval kon het oeuvre in de laatste editie van haar Verzamelde gedichten worden aangevuld met een beetje onvervalste Michaelis-poëzie. Hopeloos, maar toch niet helemaal. Zonder enige truc, maar toch lijkt ze te toveren.

Op die manier is de dichteres van vroeger een dichteres van vandaag gebleven. Ze trekt steeds weer aandacht, nu die van Arjan Peters. Hij wijdt het boekje Wie dit ziet heeft de nacht overleefd aan haar. Daarin overziet hij kort haar biografie: ‘Ouders vergast, echtgenoot blijkt homoseksueel te zijn, minnaar annex grote liefde verongelukt’. Maar vooral blijkt hij een voortreffelijke lezer van haar poëzie, waarin haar tragische leven een enigszins optimistische draai krijgt. Alsof ze zich verwant voelde aan de merel die ze ooit op een dak zag, een vogel ‘die tegen de wind in zingt,/ wankelend op de valreep/ van het licht.’

Het lezen van Peters zet aan tot verder lezen. Zo stuit ik weer eens op ‘Het kind’. Het kind? De dichteres hield ons toch voor: ‘Vermenigvuldig je niet’? Van dat advies wijkt ze niet af in het gedicht over ‘het kind dat wij nooit zullen hebben’. Voor het kind de ideale staat: ‘Zijn wereld is het paradijs,/ want hij is rein en ongeboren.’ Het ‘ontluisterd, aards bestaan’ blijft hem bespaard en hij zal nooit behoren bij ‘de uitgebloeiden, de verdorden’.

Het leven volgens Hanny Michaelis, schade, schuld en scherven. Maar dat zelfde leven liet haar ook ‘vlammende ramen in de avondzon’ zien, ‘treinen horen in de avond’ en vooral ‘het drukke/ tsjilpen van de kleine ontroerende/ parmantige mussen’. Poëzie waar je nooit genoeg van krijgt, het verhaal van alle dubieuze lekkernijen.

Mario Molegraaf

Wie dit ziet heeft de nacht overleefd. Over de poëzie van Hanny Michaelis, Uitgeverij Fragment, paperback, 32 pag., € 19,50