Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over Binnen in de aarde is een berg van Hester Knibbe.

Ergens zit nog een Chinees hoog op de berg Jiming, maar in de meeste variaties op de I Tjing van Hester Knibbe (1946) heerst het tijdperk van smartphones, vloggers en selfies. Vierenzestig hexagrammen bevat het oude Chinese wijsheidsboek, de dichteres van Binnen in de aarde is een berg volgt dat na. Ook schuwt ze wijze adviezen niet, maar gelukkig komt ze vooral met indringende ontboezemingen. Soms mengen filosofie en poëzie zich, in regels als: ‘Met alleen hemel red je het niet, alle boven/ heeft een beneden nodig waar wind/ water beroert zand doet stuiven in ogen’. Amen, of juist allerminst amen.

In een ander gedicht kleedt iemand zich uit: ‘jasje hemd broek schoenen/ sokken belangrijkheid’. Voor ons mensen, jong en oud, geldt wat haar betreft: ‘bang/ dus ik ben.’ Inderdaad, een echo van René Descartes. Zoals in Binnen in de aarde is een berg overal de echo van de I Tjing galmt. Maar het boeiendst is hoe in dit nieuwe boek oude wendingen van de dichteres zelf terugkeren. ‘Waar halen we blijde gezichten vandaan?’ schreef Hester Knibbe in een gedicht ‘Verjaardag’ uit De buigzaamheid van steen (2005). Onbewust of bewust valt ze nu in herhaling met: ‘Waar haal ik/ de goede gebaren vandaan?’

Een echo van haar eigen poëzie, een echo van haar eigen bestaan. Leven en werk van Hester Knibbe worden beheerst door haar zoon, in 1999 overleden, nog geen dertig jaar oud. Om hem draaide het ook in het gedicht ‘Verjaardag’: de jarige is dood, ‘je bent jarig vandaag en je bent het niet meer’. Het valt misschien niet meteen op, maar ook de jongste bundel staat in het teken van herdenken. Neem de illusie uit ‘De terugkeer’: ‘Zag zijn hand door een lichtkier, vermoedde/ de rest van zijn lichaam’. In ‘Het zich hechtende’ gaat het over ‘een koesterend lichaam/ ontvangen afstaan een kind dat opgroeit/ de dood tegemoet’. De kern van dit oeuvre, of ze nu een Grieks klooster bezoekt dan wel een Chinees boek bestudeert. Een moeder die het onverdraaglijke moet leren verdragen: ontvangen afstaan.

Mario Molegraaf

Binnen in de aarde is een berg, De Arbeiderspers, paperback, 96 pag., € 20,-
ISBN: 9789029550826