Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over Het is niets van Christine D’haen:

Laten we het eens duidelijk zeggen. Wat heb je op deze planeet te zoeken wanneer je niet de hand van Leonardo herkent, wanneer je geen benul hebt van Bach, wanneer je Akropolis en Boroboedoer niet thuis kunt brengen? Christine D’haen (1923-2009) eiste nog veel meer van haar mede-aardbewoners. Ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van de dichteres verscheen de bloemlezing Het is niets. Verbazend openhartige poëzie die gesloten voor je blijft als de woorden Osiris en Siddharta je niets zeggen, als je niet vertrouwd bent met Ikaros en ‘Jonas in walvischbuik’, als hortus conclusus en forcipale extractie geheimtaal voor je zijn. Ze was een ‘poeta docta’ volgens Paul Claes in zijn bevlogen nawoord, een geleerde dichteres. In dezelfde zin roept hij haar uit tot de ‘grande dame’ en de ‘first lady’ van de Zuid-Nederlandse poëzie. Dat ‘Zuid’ had hij, wat mij betreft, mogen weglaten.

En toch. Toch roept Christine D’haen bij mij behalve bewondering óók wrevel op. Ze trekt je aan en stoot je af, bijvoorbeeld door het moderne bestaan in archaïsche taal te beschrijven. Zo van ‘oogen waarin het zonlicht vloeide lijk/ de gouden gloed in Danaë’s schoot’. Wat ze daarmee beoogde? Is dit nieuwe dingen zeggen in oude taal een poging de cirkel van de eeuwigheid rond te krijgen? Steevast streefde ze naar alomvattendheid, het hele leven beschreven, in alle gruwelijkheid. Wij zijn als de hamster uit een gedicht van haar, enkel bezig met ‘ontkomen, ononderbroken tegenstand’, maar de kooi blijft gesloten.

Goed dat deze bloemlezing er is, maar Christine D’haen had beter verdiend. Haar twee mooiste dichtwerken zijn in geamputeerde vorm afgedrukt. Het Griekse motto van ‘Daimoon megas’ is geschrapt, alsof Plato’s woorden hooguit dienden om in de stemming te komen. Claes schrijft enthousiast over ‘Roos’, ‘een gedicht dat geboorte, liefde, slaap en dood verzoent’. Alleen is van deze tekst waarin je de hele D’haen vindt nog niet eens de helft opgenomen. Woorden die exploderen van hartstocht: ‘Orgasme o roos binnen zoovele lippen/ verborgen betooverd tot zooveel droom’.

Mario Molegraaf

Het is niets. Een bloemlezing, Poëziecentrum, paperback, 125 pag., € 21,-
ISBN: 9789056552619