Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over Wij leven van Noud Bles:

Wanneer wordt een gedicht poëzie? Al zestig jaar schrijft Noud Bles (geb.1945) gedichten. Op 9 maart 1963 verscheen voor het eerst een gedicht van hem in druk. Dit gedicht ‘Noodlot’ duikt ook weer op in zijn verzamelbundel Wij leven. Daarin is het de afsluiting van een afdeling ‘Portretten’ waarin het leven, liever gezegd zijn leven, wordt beschreven vanaf het begin: ‘Mijn oerknal maakte geen geluid./ Ik geloof dat mijn vader alweer sliep/ en mijn moeder stiekem nog genoot’. In een volgend gedicht lezen we hoe hij een paar weken later ‘in foetushouding binnen mijn eierschaal’ paste.

Interessant hoor, maar deze persoonlijke gedichten zijn toch geen poëzie. Waar ligt de grens, waarin zit het verschil tussen vaardig vers en professionele poëzie? Een vraag waarop de criticus antwoord zou moeten weten. Maar deze criticus weet het niet en weet zich ook geen raad met het geval-Bles. Die gaat zijn eigen onbevangen gang. Hij heeft geen methode, lijkt verrast over wat op het papier verschijnt: ‘Mijn pen, waarheen breng je mij’.

Zijn bundel is vernoemd naar het openingsgedicht ‘Wij leven’, in 1964 geschreven. Wij leven, en dan zit het mee of tegen. Ofwel in de woorden van Noud Bles: ‘Bij de geboorte trek je wel/ of niet de kleur van het juiste vel’. Een ander gedicht levert wijsheden op als ‘Elk einde is een begin’. Gedichten die slechts gedachten zijn. Gedachten waarvan we nauwelijks opkijken, gedachten die we zelf ook al hadden, gedachten waarmee we op de prozaïsche aarde blijven.

De criticus denkt ineens aan een raket die zich moeizaam net wel, net niet van de zwaartekracht bevrijdt. In een gedicht ‘Waalweemoed’, ontstaan in 2014, maakt Noud Bles zich los. Hij zegt niet te weten ‘waar ik begon,/ wanneer en vooral niet: waarom’. Hij vergelijkt zichzelf met de rivier: ‘Bij elke bocht kijk ik vooruit, zover ik kan en/ weer terug, waar ik niets meer zie.’ Daar gaan we dan eindelijk, de Waal op, maar dankzij dit gedicht met voldoende woordenbrandstof ook de ruimte van de poëzie in.

Mario Molegraaf

Wij leven. Gedichten 1963-2023, Uitgeverij Aspekt, paperback, 166 pag., € 19,99
ISBN: 9789464629569