Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over Nieuwe zwanenzangen van Jeroen Messely:

Laatst reed ik Duitsland weer eens binnen. Om na twee meter om te keren, vlug terug richting Zevenheuvelenweg. Niets veranderd bij de Duitsers zag ik, nog steeds voel ik me niet bij hen thuis. Desondanks of misschien juist daarom beleef ik veel plezier aan Nieuwe zwanenzangen, de tweede bundel van Jeroen Messely (1978). Nog nooit las ik zulke ‘Duitse’ poëzie in onze eigen taal. Heel gewaagde poëzie bovendien, jonglerend tussen opiniepagina en kermiskraam. In een van de gedichten, op pagina 116 van zijn omvangrijke bundel, kondigt hij baldadig aan: ‘Wie niet snel buigt voor ’t kalifaat/ vangt nooit een poëzie-award’ en ‘Wie niet veel dicht over het klimaat/ krijgt nooit meer een lyriektrofee’.

Messely mag aldus de obsessies van vandaag honen, hij houdt zich juist bezig met obsessies uit het verleden. Heel Duitse obsessies, vol zware en zwarte romantiek, met ergens in het middelpunt koning Lodewijk ii van Beieren (1845-1886), liefhebber van maanlicht en Wagner, bouwer van sprookjespaleizen zoals Neuschwanstein. Op het omslag van Nieuwe zwanenzangen zien we hem opgebaard, nadat hij is verdronken, maar zijn dood was even troebel als zijn leven. We ontmoeten hem in de gedichten al als baby, slapend ‘met een royaal gevulde pamper’. Hij groeit op als ‘een treurige prins van tin met een reusachtige doos/ knikkers, soldaatjes en prenten’.

De dichter kijkt rond in Beieren en erkent: ‘Die Lodewijk was geen sukkel’. Ik geloof Messely op zijn woord, niet voor niets besluit zijn bundel met een bibliografie en een verklarend register, ‘samengesteld door Achille van den Branden’, zo noemde de dichter zich (met een knipoog naar Tom Lanoye’s Een slagerszoon met een brilletje) toen hij actief was als boekbespreker. In het register stuiten we onder meer op Alfred Rosenberg, ideoloog van het Derde Rijk, in deze bundel ‘geëerd’ met een variant op het Sinterklaaslied: ‘Zie, ginds groeit de stamboom/ uit Duitsland weer aan!’

De Duitse geschiedenis gevolgd tot en met het jaar 2525 (inderdaad). Wanneer, zoals hij het noemt, de bronnen ‘stotteren’, ratelt Jeroen Messely gewoon door in deze bundel die je miljoenen mijlen Duitsland in sleurt. ‘Welcome in Bavaria!’

Mario Molegraaf

Nieuwe zwanenzangen, Atlas Contact, paperback, 160 pag., €22,99
ISBN: 9789025474034