Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over ecologica van Rozalie Hirs:

Zo ontoeschietelijk zijn dichters zelden. Ecologica, de nieuwe bundel van Rozalie Hirs (1965), heeft heel veel flap en heel weinig flaptekst. Waar je een toelichting verwacht, staat slechts een ondoorgrondelijk: ‘van meet af aan articulatie’. De woorden keren terug in een gedicht, nummer 32 van de reeks ‘ecologica’. De bundel bevat nog twee onderdelen, ‘atlantis &’ en ‘o kleine distel’, maar dat zijn eerder geluiden dan gedichten. Het gaat in beide gevallen om de teksten van composities (Rozalie Hirs is niet alleen in de poëzie maar ook in de muziek actief), op het stille papier nogal schamele teksten. Laten we ze daarom als een toegift beschouwen, een toegift na het applaus voor de op z’n minst indringende gedichten van ‘ecologica’. Gedichten over de Siberische kraanvogel, de grijze walvis en andere bedreigde soorten.

In gedicht nummer 32 gaat het over krabbenscheer, een vroeger zo gewone, tegenwoordig schaarse waterplant, een plant waarvan verschillende dieren afhankelijk zijn. De dichteres noemt in dit verband de groene glazenmaker, een zeldzame libellensoort. Zo ingewikkeld is de biologie, en daarom mag of moet de poëzie ook ingewikkeld zijn. ‘Van meet af aan articulatie in strak genaaide krabbenscheer,’ luidt de volledige dichtregel. Waarvan ik niet veel wijzer word, ook al omdat ‘articulatie’ verschillende betekenissen kan hebben, in tandheelkunde, taalkunde, plantkunde en muziek. Met de achtergronden van Rozalie Hirs denk je aan het laatste, articulatie is dan ‘verbinding van klanken en tonen’.

Wat zij in ecologica zegt, doet denken aan wat actievoerders betogen. In plaats van snelle leuzen bezigt ze cryptische formules. Maar aanknopingspunten zijn er genoeg. ‘Is de aarde niet dood genoeg/ in fossielen door de lucht,’ schrijft ze in deze gedichten, tegelijk loflied en vermaning, aanklacht en verheerlijking. ‘Een huis/ gedeeld met miljoenen andere soorten’ is bedreigd. Dat wil zeggen: één soort verdringt met zijn gulzigheid en gretigheid zijn medebewoners van de planeet. De dichteres neemt het voor hen op, ze huilt om de aarde ‘die gedrochten heeft voortgebracht’ maar waar ‘in de lucht zwaluwen nog een zomer maken’. De vreselijke waarheid zit in dat ene woordje: nog.

Mario Molegraaf

ecologica, Uitgeverij Vleugels, paperback, 64 pag., € 27,15
ISBN: 9789493186866