Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over Diamant zonder r van Maria Barnas:

Wanneer ik de Nederlandse poëzie tot één gedicht zou moeten terugbrengen, bleef alleen ‘Dinska Bronska’ over door Karel van den Oever (1879-1926): ‘Uit een oud dorp/ – kameelbruin als de steppe – / uit Plocka / kwam Dinska Bronska’. De vrouw is onderweg van Polen naar Canada, ‘met de verwachtingen van alle uitwijkelingen van gisteren, vandaag en morgen,’ schreef ik in een artikel (in 2007 verschenen in De Parelduiker) over de achtergronden van het gedicht, door mij als ‘wonderlijke mengeling van zang en gestamel’ omschreven.

Via Diamant zonder r van Maria Barnas (1973) beland je een beetje in de wereld van Dinska Bronska. De dichteres schrijft over haar grootmoeder, ooit vanuit Polen naar Nederland uitgeweken. Maar veel meer beland je in de wereld van de Franse psychoanalyticus Jacques Lacan. Barnas: ‘Lacan en de afgrond die hij benoemde/ tussen het zelf en het ik en Luce Irigaray/ die zei’. Hier geen zang en gestamel, maar oreren en dikdoenerij. Waarbij Lacan en Lacan-na-aper Irigaray tot profeten worden verheven, terwijl ze al lang als charlatans zijn ontmaskerd.

Waarom een bundel bespreken die teleurstelt? Als je de poëzie serieus neemt, moet je openlijk onderscheid maken. Onverdiende schouderklopjes uitdelen betekent de poëzie naar de marge verwijzen. Terwijl het gaat om het toonaangevende genre, ook in de Nederlandse literatuur van vandaag. Maria Barnas is een vooraanstaande dichteres, maar deze onderneming rondom haar voorgeslacht is mijn ogen mislukt. Wat beoogt ze ermee: reconstructie, confrontatie, therapie? Loze Nederlandse kreten worden gecombineerd met Pools voor beginners: ‘In een online cursus heb ik geleerd sorry te zeggen./ Het begint met pr maar klinkt als zjeeprazjam.’ Niets te zeggen in twee talen: ‘Wacht poczekaj tutaj zeg je scharrelend’. Nee, in drie talen, er is ook veel Engels: ‘Bottles maken een geluid dat clinking/ heet als ze tegen elkaar stoten’.

Juist de vergelijking met ‘Dinska Bronska’ maakt duidelijk waar het misgaat met Diamant zonder r. Je ziet geen warme tranen, geen ware emotie, maar warrige theorie. Kolengruis die moet doorgaan voor diamant, dat kon je wel overlaten aan Jacques Lacan.

Mario Molegraaf

Diamant zonder r, Uitgeverij Van Oorschot, paperback, 81 pag., € 19,50
ISBN: 9789028221130