Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over Gij zult niet bloemlezen! van Louis Lehmann:

Geen dichter van toen is zozeer een dichter van nu als Louis Lehmann (1920-2012). Hij debuteerde zo jong dat sommigen hem een wonderkind noemden. Lange tijd loochende hij zijn dichterschap, maar uiteindelijk beleefde het wonderkind een tweede poëtische jeugd. Zo gaat in één dichter een achttienjarige traditionalist én een rapper van tweeëntachtig samen. Hij kon schrijven: ‘Ik heb nog in de paardentram gezeten/ die reed van Rotterdam naar Overschie’. Hij kon óók schrijven: ‘Maak het maar/ maak het maar bebabbelbaar.’ Tegenover een zwaarwichtig sonnet staat een lichtgewicht haiku: ‘Geen haai en geen koe./ Wat doet het ertoe?/ Ik ben de haai Koemoeboe.’

Door twee boeken staat hij, tien jaar na zijn dood, weer in de belangstelling. Door De dichter die het niet wilde zijn, een brave biografie door Jaap van der Bent. Braaf in ieder geval in vergelijking met het andere boek, Gij zult niet bloemlezen!, een hoogst persoonlijke keuze uit Lehmanns poëzie door Erik Bindervoet. Zo’n in alle opzichten ontregelend nawoord is me bijvoorbeeld nooit onder ogen gekomen. Past precies bij een dichter die volgens de samensteller ‘strikt onafhankelijk, onhandig opstandig en volstrekt origineel was’.

Lehmann was, hoe oneerbiedig en onaantrekkelijk dat misschien ook klinkt, een gelegenheidsdichter. Kleine voorvallen in zijn leven konden leiden tot een gedicht en grote verontwaardiging over actuele gebeurtenissen had hetzelfde effect. Het Lehmann-gedicht bij uitstek is voor mij ‘Het laatste woord in blues’:

Het is troosteloos
te kijken naar een waslijn
met een oneven aantal sokken

En soms, als het vochtig weer is
hangen ze er
dagenlang, dagenlang.

Een oneven aantal sokken, drie linkerschoenen, de tang op het varken. Het leven is incompleet en imperfect, en daarom moet de poëzie incompleet en imperfect zijn. ‘Dawuuzel froddewa abritla remmo/ nedomze wauler krukjami sumil,’ ontspoort bij Lehmann een ‘Volmaakt sonnet’. Of eigenlijk is dit juist het rechte spoor.

Mario Molegraaf

Gij zult niet bloemlezen. Bloemlezing uit de poëzie van Louis Lehmann (samenstelling Erik Bindervoet), AFdH, paperback, 224 pag., € 25,-
ISBN: 9789493183254

De dichter die het niet wilde zijn. Leven en werk van Louis Lehmann, AFdH, gebonden, 512 pag., € 45,-
ISBN: 9789493183070