Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over OustFaust van Tom Lanoye.

Tom Lanoye publiceert al jaren geen poëzie meer, maar hij dicht er nog altijd op los. Bijvoorbeeld in OustFaust, een bewerking van Goethes Faust, door hem gemaakt in opdracht van Het Nationale Theater. Faust in de tijd van de anderhalvemetersamenleving. Een toneelaanwijzing luidt: ‘Veel van de aanwezigen dragen mondkapjes, staan ver weg en flink uit elkaar.’ De teksten zijn al even eigentijds, of wat daarvoor volgens Lanoye doorgaat. Meteen al de titel: ‘Oust Faust’, weg met Faust.

‘En me kop is hol & me soul is sick/ En me klit is kut – want het leven suckt,’ laat hij Greta zeggen. Mafisto is goed voor op ‘vals plechtige’ toon gebrachte teksten als: ‘We could not give them tranen of gebeden,/ They have been buried zonder onze groet…!’ Helena (‘die van Troje’) en Faust heffen een soort duet aan over hoe mooi ze was. Zij: ‘Ik was het ooit./ Nu ben ik oud.’ Hij: ‘Ik was het nooit./ Ik heb het koud.’

Volgens de rolverdeling is Helena ‘Fausts ontgoochelde zelf als kinderloze schone’. Alle belangrijke personages zijn alter ego’s van Faust die zelf ‘een vermoeide moderne mens’ is. Vermoeid misschien, maar vooral vermetel, vermetel genoeg om het credo te hanteren:

De toekomst is: de mateloze mens
Die zonder vrees durft accepteren wat
We zijn. Een wezen tussen God en zwijn
Die zich niet schaamt om God én zwijn te zijn.

Zo gaan we op weg naar wat bij Lanoye ‘the making of homunculus’ heet. Dat wordt ook de ondergang van Faust.

Wie durft de moderne adaptatie naast de oude klassieker te leggen? De Faust van Goethe overziet aldus zijn lege leven: ‘Das ist deine Welt! das heißt eine Welt!/ Und fragst du noch, warum dein Herz/ Sich bang in deinem Busen klemmt?᾽ Bij Lanoye staat er net zoiets, maar dan in veel meer woorden, bovendien brallende en brullende woorden: ‘Geen bal bevalt me nog aan heel ’t heelal’. Faust spreekt over tien, honderd, duizend jaar nog aan, OustFaust is misschien over een jaar al very out of date. De Lanoye-methode bestaat uit opblazen en opleuken, versterken en verdikken. Ik vrees dat een ooit geweldige dichter verloren is voor de poëzie.

Mario Molegraaf

OustFaust, Uitgeverij Prometheus, gebonden, 208 pag., € 22,50
ISBN: 9789044650228