Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over De bijendans van Paul Demets:

Er vliegen volop bijen door de literatuur. Vanaf de Georgica van Vergilius (‘Protinus aerii mellis caelestia dona/ exsequar’), via Henry V van Shakespeare (‘For so work the honey-bees’), tot en met ‘Het lied der dwaze bijen’ van Nijhoff (‘een geur van hooger honing/ verdreef ons uit de woning’). Vaak met het idee: de bijen zijn als wij, wij zijn als de bijen. In De bijendans, bij een uitgeverij met toepasselijke naam verschenen, haakt Paul Demets in op Nijhoffs gedicht: ‘Een geur van radeloze darren’. Een bundel lang de bijen belicht: ‘We vlogen uit, gonsden op onze brommers’. Opnieuw met bijen die zijn geschapen naar ons beeld of andersom, bijen van deze tijd, bedreigde bijen, net als wij: ‘Waar kunnen we nog hectaren halen?’

In de aantekeningen wordt ons, behalve de nodige bijenkunde, bijgebracht dat het woord ‘boreaal’ is besmet. De dichter vertelt verder dat hij om de kolonialistische praktijk van de ‘human zoo’ te wreken, ‘witte westerlingen’ achter de tralies heeft gezet. Zonder die uitleg zou ik dat niet hebben vermoed.

Zo is er meer in deze poëzie dat je pas snapt na de aantekeningen. ‘Niet in de korf/ op de Dam, maar in Waalwijk in de grot,’ dicht Demets ergens. De eerste zeventien jaar van mijn leven heb ik in Waalwijk gewoond, vlakbij de weilanden, maar tussen dijk en duin ben ik nooit op een grot gestuit. ‘Op de Dam in Amsterdam bevindt zich warenhuis De Bijenkorf, in Waalwijk het distributiecentrum van Bol.com,’ luidt de verklaring. En wat dan nog, verzucht de lezer.

De achterflap van De bijendans wekt de indruk dat je met een pamflet in plaats van met een poëzieboek te maken hebt. Praatjes over ‘alt-right’, over links dat ‘soms rechtse standpunten’ inneemt. En ‘het klimaat warmt op’.

De Vlaamse dichter Paul Demets heeft ook in Nederland naam gemaakt. Mij spreekt aan dat hij zich presenteert als ‘plattelandsdichter’. Stadsdichters zijn er al genoeg, met hun gedichten over zelfbedachte stedelijke problemen. Maar wie schrijft er over dorpsleven en boerenbestaan? Demets dus, met empathie en relativering. Soms klinkt in De bijendans nog nuchtere anti-stedelijke spot: ‘Iemand heeft net ontdekt dat de feta/ in de quinoasalade niet vegan is.’ Maar verder beluister je het preken van de profeet in plaats van de poëzie van de bijen.

Mario Molegraaf

De bijendans, De Bezige Bij, paperback, 64 pag., € 21,99
ISBN: 9789403136417