Mario Molegraaf belicht in deze rubriek recent verschenen bundels van Nederlandse en Vlaamse dichters. Deze keer schrijft hij over Komijnsplitsers van Marieke Lucas Rijneveld:

Het moet tijdens de avondvierdaagse zijn geweest, zo’n halve eeuw geleden, vijftien kilometer met heel de klas. We zongen tijdens het marcheren marsliederen als ‘Hup de meiden voor niks’ (de meiden reageerden met een eigen variant) en ‘Een potje met vet’ ergens tot en met het tweeëntachtigste couplet. Ik denk aan die liederen terug door de nieuwe dichtbundel van Marieke Lucas Rijneveld. Dat is minder oneerbiedig dan het klinkt: Rijneveld verwijst zelf naar ‘een potje met vet’ in een van de gedichten uit Komijnsplitsers.

Ik moest ‘komijnsplitser’ opzoeken en vond in het woordenboek ‘gierige, vrekkige kerel’. In deze poëzie heerst allerminst gierigheid, juist de overdaad valt op, het potje met vet, óók doorgaan na het tweeëntachtigste couplet. Overladenheid mag dan volgens sommigen niet zijn toegestaan in de poëzie, voor deze poëet bestaan verboden om ze te overtreden. Het persoonlijke mag geen poëzie zijn? Deze poëzie is juist onbeschaamd persoonlijk. De persoon van de poëet is in iedere regel aanwezig. Bovendien worden wij, ik en jij, hoogst persoonlijk bij deze onderneming betrokken. We zien Rijneveld tasten, soms zelfs naar het juiste woord. ‘In jou is alles zo donker,’ schrijft de dichter, ‘alsof iemand de aardlekschakelaar uit/ heeft gestoten’. Om zichzelf meteen te corrigeren: ‘of klinkt dit misschien logischer: je woont/ onder een boom die al het licht heeft ontnomen’.

Komijnsplitsers biedt gulle en geweldige liefdesgedichten als ‘Schuldenlast’ en ‘Beloftes van terugkomst’. Hoe lief te hebben en vooral hoe te leven? Het staat er letterlijk: ‘Hoe te leven en niet te versomberen’. In het titelgedicht wordt verwezen naar de onbekende ‘formule (…) voor een goed leven’. Of in nog een ander gedicht: ‘weten/ hoe je je ongeschonden door het leven kunt/ bewegen’.

De dichter lijkt verwikkeld in één lange poging zichzelf tot de orde te roepen: ‘Jezelf weer tot kalmte manen, je een aardgewas/ denken’. Lessen voor het leven, gewoon in de gebiedende wijs: ‘Verslik je niet in klein verdriet’. We zongen destijds krampachtig in de maat om greep te houden op de dingen. Zo dient de poëzie van Marieke Lucas Rijneveld om niet te worden meegesleurd in de wervelwind van het leven. Het potje met veteffect.

Mario Molegraaf

Komijnsplitsers, Uitgeverij Atlas Contact, paperback, 104 pag., € 19,99
ISBN: 9789025471200