Op vrijdagmiddag 11 april aanstaande vindt in de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag de Tiele-dag 2025 plaats. Het thema dit jaar is Boeken lezen in digitale tijden. Hoe zit het met digitale toegankelijkheid tot historische collecties,… lees verder…

In het meest recente nummer van Tijdschrift Zeeland, een uitgave van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, staat literair Zeeland centraal. Zeil als een meeuw boven het letterenlandschap van de delta en zie hoe achter de… lees verder…

Vilan van de Loo | 13 maart 2025
De taal van een generaal: ‘mijne onverminderde geestkracht en waakzaamheid’

In principe lees ik geen moderne literatuur en de reden daarvoor is dat ik mijn tijd van leven liever spendeer aan oude boeken. Van voor de oorlog. De Eerste Wereldoorlog. Daarin vind ik de woorden in lange meanderende zinnen die me doordringen van de schoonheid van de Nederlandse taal. Vergeten woorden veelal, onbruikbaar geacht in ons tijdperk waarin taal vooral toegankelijk en simpeldepimpel moet wezen.

De oude taal lezen is iets heerlijks. Het brengt rust in mijn hoofd en vreugde in mijn hart. Dus ik voelde blijdschap toen ik in het Nationaal Archief een dik pak brieven vond van luitenant-generaal Karel van der Heijden (1826-1900), de man van wie ik nu een biografie schrijf. De eerste brief kon ik nauwelijks lezen. Misschien tien procent. Maar met geduld en toewijding (en koppigheid), kwam ik uiteindelijk tot tachtig procent. Zo kwam ik nader tot hem.

Zijn omzichtig formuleren, zijn tact en strategie, begreep ik. In 1877 tot in 1880 schrijft hij veelvuldig aan gouverneur-generaal Van Lansberge, met wie hij een merkwaardig monsterverbond heeft gesloten. De ambtenaar wil bezuinigen. De militair wil troepen. Beiden willen de Atjeh-oorlog winnen. Ze zijn daarvoor van elkaar afhankelijk en dat weten ze. Daarom toont Van der Heijden zich een beheerst man in de correspondentie.

Tot in december 1879.

Dit is de situatie. Na de grote militaire expeditie van 1879 heeft Van der Heijden een zekere greep op Atjeh gekregen. In koloniale termen heet zulks pacificatie. Voor vrede is er evenwel te veel aan geweld geweest en nog zijn er wederzijds dreigingen. Van der Heijden weet dat.

Maar de gouverneur-generaal wil de overwinning op zijn naam zetten. Van der Heijden moet weg. Plaats maken voor een civiel bestuur. Wat en hoe Van der Heijden dan terugschrijft aan zijn GG, heb ik met ingehouden adem gelezen. Zelden las ik een brief zo beleefd en zo scherp tegelijk.......

maart 2025
Zaterdag 15 maart 2025, OBA Oosterdok, Oosterdokskade 143, Amsterdam
Met Dido Michielsen, Maurice Seleky, Yra van Dijk en Ellen Deckwitz.
Zondag 16 maart 2025, De Nieuwe Kerk, Amsterdam
Met o.a. Lia van Gemert, Nelleke Noordervliet, Yes-R en Vastert van Aardenne.
Vrijdag 21 maart 2025, Zaal 1.04 in het P.C. Hoofthuis, Spuistraat 134, Amsterdam
Met o.a. Beatrix van Dam, Carla Stiekema en Gijs Altena.
april 2025
Vrijdag 11 april 2025, Aula van de KB, Prins Willem-Alexanderhof 5, Den Haag
met o.a. Niels Bakker en Steven Claeyssens.
Vrijdag 11 april 2025, Vossiuszaal, UB Leiden, Witte Singel 27, Leiden.
Met Mieneke ten Hennepe, Mart van Duin, Pieter Slaman, Pieter ter Keurs en Peter Sigmond.
juni 2025
Vrijdag 20 juni 2025, Lipsius-gebouw van de Universiteit Leiden, Cleveringaplaats 1, Leiden
Zaterdag 21 juni 2025, UB Leiden, Witte Singel 27, Leiden.
september 2025
oktober 2025
Zaterdag 11 oktober 2025, Academiegebouw, Rapenburg 73, Leiden
Bekijk de uitgebreide agenda

Heeft u informatie voor in de agenda? Meld het de redactie